Robben Eiland - Kaapstad

ROBBENEILAND - KAAPSTAD

A short walk to freedom....

Ons bezoek van 18 januari 2012

Het is op deze vroege ochtend druk op de terminal van het Victoria & Alfred Waterfront, waar de taxi-chauffeur ons heeft afgezet. Druk en ook nog drukkend warm. Honderden mensen staan al in de terminalhal te wachten op het vertrek van de kingsize catamaran naar Robbeneiland om negen uur. Gelukkig hebben we enkele weken geleden al geboekt via Internet, en zijn we zeker van ons plekje. Het is de eerste van vier boten vandaag met deze bestemming, en we hebben voor de vroegste gekozen. 

Een bezoek aan Robbeneiland duurt bijna drie en een half uur. We verwachten rond half  een weer hier terug te zijn om het V&A Waterfront verder te bekijken, en de laatste souvenirs te kunnen kopen! Langzaam schuifelt iedereen naar de poortjes waar onze tickets gecontroleerd worden en we via de Mandela Gateway naar onze ferry kunnen lopen. Mensen uit alle delen van de wereld, te horen aan de flarden zinnen in veel verschillende talen die we om ons heen horen! Een hoog gehalte aan leeftijdgenoten op deze door-de-weekse dag, en een hoog gehalte aan Canons en Nikons op de buik. We zijn dan ook op weg naar Robbeneiland, enkele kilometers uit de kust bij Kaapstad, een toeristische attractie van formaat! Elke twee uur een volle boot... dat zijn honderdduizenden toeristen per jaar. Het is een heerlijk boottochtje van een klein half uurtje in de felle Afrikaanse zon over een ijskoude en gevaarlijke zeestroom. 

Elke minuut zien we de stad kleiner worden, inclusief het enorme en veel te dure voetbalstadion, dat daar is neergezet voor de wereldkampioenschappen van 2010, en daarna bijna nooit meer is gebruikt. Een landmark is het geworden, net als het Victoria & Alfred Waterfront. De Tafelberg is het grootste landmark, en die domineert de stad volledig. Hoe verder we van het land af zijn, hoe dominanter deze grote platte berg lijkt te worden - en herkenbaarder! Zo moeten onze Kaapvaarders in de 16e eeuw verlangend hun doel dichterbij hebben zien komen. Eindelijk verse groenten, eindelijk vers water, eindelijk weer vaste land onder de voeten.....

We zijn niet op weg om  vandaag robben te zien (daar zijn veel betere excursies voor in de Kaapregio). We gaan op Robbeneiland naar de gevangenis waar veel politieke gevangenen uit de Apartheids-periode hebben vastgezeten, met Nelson Mandela als beroemdste inwoner. Het eiland heeft hierdoor een plekje op de Werelderfgoedlijst van UNESCO gekregen. Een leuk detail overigens: dit is de enige plek ter wereld waar twee erfgoedsites elkaar kunnen 'zien', want ook de Tafelberg staat op de lijst! 

Een bezoek aan Robbeneiland duurt niet zo lang, en is volledig geprogrammeerd. Dat moet ook wel, want het eiland is maar enkele vierkante kilometers groot, voornamelijk kaal, en nauwelijks bewoond. Om de constante stroom toeristen te reguleren worden bussen ingezet, die hun eigen ronde over het eiland rijden, ook langs de steengroeve waar Mandela moest werken. 

Robbeneiland heeft al heel lang de twijfelachtige eer gebruikt te zijn als plaats om mensen af te zonderen. De VOC gebruikte bijna 400 jaar geleden het eiland al als strafkolonie om gevangenen en ballingen vast te zetten. Dat hebben we al geleerd in het oude en mooi gerestaureerde VOC-fort in Kaapstad. Van 1836 tot 1931 werden op Robbeneiland leprapatiënten helemaal van de wereld afgezonderd, evenals Afrikaanse politieke gevangenen. Veilig dus, want er schijnen ooit maar drie mensen de zwemtocht naar het vasteland te hebben overleefd.... 

Onze gids, zelf eens gevangene in deze gevangenis

Als onze bus bij de gevangenis aankomt staat een ex-politieke gevangene al bij het hek op ons te wachten. Al wandelende door het complex vertelt hij zijn verhaal over hoe het leven er voor de gevangenen uitzag. Voor Zakhele Mdlalose (23 jaar), Nceba Faku (13 jaar), Japhta Masemola (26 jaar), Philimon Tefu (22 jaar) en vele anderen. In hun oude lege cellen hangen zwart-witfoto's met hun gegevens, die op die wijze de cellen een gezicht geven. Het emotioneert ons. Zo komen we ook bij cel nummer 5, waar gevangene 46664 maar liefst 18 jaar heeft doorgebracht. We kennen hem - wie niet! Nelson Mandela, een symbool van Zuid-Afrika, Nobelprijswinnaar voor de vrede, geliefd door nagenoeg iedereen. 

Het bezoek aan de gevangenis is niet alleen aan Mandela opgehangen. Hij was 'een van hen', met een toch wel opvallende rol in het geheel! Het commentaar van de betrokken gids (hoe vaak zou hij dit verhaal al verteld hebben!), en de wijze van beantwoording van alle op hem afgevuurde vragen is nergens 'zwart-wit', nergens rancuneus tegenover het oude regime, ondanks alle ondergane vernederingen. Met een hartelijke groet zet hij de groep tenslotte op een wandeling van 200 meter naar de boot. 'A short walk to freedom!' citeert hij met een grote glimlach zijn beroemde oud-medegevangene.

In 1991 werden de laatste politieke gevangenen vrijgelaten, in 1996 werden de laatste criminele gevangenen overgeplaatst en werd de gevangenis gesloten.

We zullen dit bezoek niet snel vergeten!