Een 'Zee van staal' - kunst in de duinen

'EEN ZEE VAN STAAL'

STALEN KUNST IN DE DUINEN BIJ TATA-STEEL

WIJK AAN ZEE - November 2015

Rudi W. van de Wint - de Poort

In het land der blonde duinen 
En niet heel ver van de zee, 

Woonde eens een dwergenpaartje 
En dat heette ‘Piggelmee’. 

Ik heb die dwergen nooit gevonden in die duinen bij Wijk aan Zee! Ik denk dat het verhaal van de gebroeders Grimm, waarop het 'Tovervisje' is gebaseerd, hier niet zou kunnen spelen. Hoewel..... het moet in die tijd rond 1850 paradijselijk geweest zijn! Duinen, bossen, meren - de Noordzee! Parklandschappen voor de Amsterdamse welgestelden, zoals Beeckestijn, Waterland, Velserbeek, Rooswijk. Met Romeinse en Griekse beelden, en vijvers met uitbundige fonteinen. 

Velserbeek, Scheibeek, Waterland, Rooswijk

Er is nu geen plaats meer voor sprookjes, en veel van de prachtige landschapsparken, zoals Rooswijk en Watervliet zijn verdwenen. Scheibeek, waar onze beroemdste dichter Joost van den Vondel rond 1650 vaak verbleef om inspiratie op te doen, is heel klein geworden. En dat allemaal sinds het Noordzeekanaal en het sluizencomplex werden aangelegd en in 1876 door Koning Willem III in gebruik werden gesteld. Kennemerland werd hierdoor een ideale vestigingsplaats voor grote bedrijven, die de allergrootste zee- en binnenvaartschepen aan hun eigen kaden kunnen laden en lossen. Tata Steel neemt alleen al 750 ha (1500 voetbalvelden) in beslag, en alleen al op dit bedrijfsterrein liggen 100 km spoorrails en 250 overgangen!

Kennemerland zou ondanks de natuur- en milieu-effecten deze gigant niet willen en kunnen missen - tienduizenden mensen leven direct en indirect van alle bedrijvigheid. Er is ook heel veel verbeterd aan de milieuoverlast sinds ik daar als kind woonde, ruim een halve eeuw geleden. Eigenlijk is iedereen best trots op de Hoogovens, zoals het bedrijf nog steeds vaak genoemd wordt, al is de naam al heel lang via Corus in Tata Steel veranderd. 

Jaak Soans: Playing Waves

Het bedrijf is verankerd in de cultuur van de streek, en neemt daar ook deel aan. Wie kent niet het Hoogoven Schaaktoernooi, nu uiteraard het Tata Steel Chess Tournament, een van de grootste schaakevenement ter wereld, dat al sinds 1938 door het bedrijf wordt gesponsord. Het bedrijf is ook actief op het gebied van muziek, en heeft een eigen symfonieorkest. Sinds 1999 heeft het Velsense Tata Steel ook een eigen beeldenpark in Wijk aan Zee, tussen het bedrijf en de zee - in de duinen. Een heel bijzonder initiatief en op een heel bijzondere plaats!

Aleš Veselý: The Messenger

Apostolos Fanakidis: Thalassa apo atsali 

Oktober 2015. Ik rijd Wijk aan Zee uit, in de richting van de Noordpier, waar ik graag op wandel, en die 2 km de zee insteekt. Het is nog vroeg, en het is aangenaam herfstweer. De dikke stoom- en rookwolken uit de talloze pijpen van het staalbedrijf lijken de wolken te voeden. Tussen het bedrijf en de weg waarop ik rijd, zie ik de stalen kunstobjecten, kleurig of juist intens roestbruin. Ik besluit ineens om af te slaan naar de kleine parkeerplaats. Hoe vaak zou ik hier trouwens langs gereden hebben met het gevoel dat ik dat eens zou moeten gaan doen.... Nu dus! Er is helemaal niemand, en dan kan ik rustig mooie foto's maken op de beste zonmomenten! Ik loop naar de poort, en stap de duinpan in, met een fantastisch uitzicht op het staalbedrijf, alsof de kunstwerken vol trots zeggen: Daar komen we vandaan! 

Robert Erskine: White Rhythm

Dat klopt ook, want het was het bedrijf Hoogovens, dat in 1999 elf beeldhouwers uit elf landen vroeg om een kunstwerk te maken van staal. Het bedrijf stelde een hal beschikbaar als atelier met alle materialen en gereedschappen. Staalplaat en schroot waren in voldoende mate aanwezig, in alle afmetingen, diktes en vormen. In vier weken tijd waren alle kunstwerken klaar om geëxposeerd te worden. Het zou tijdelijk zijn, in het kader van Wijk aan Zee, Cultureel dorp van Europa 1999 - een titel die het dorp heel slim aan zichzelf had gegeven. Koningin Beatrix, zelf geen onverdienstelijk beeldhouwer, opende de expositie die de naam kreeg Een Zee van Staal. Na een paar jaar bleek de tentoonstelling te boeiend om alles weer weg te halen, en in 1903 kreeg die een permanent karakter. Twee Nederlandse kunstenaars kregen de opdracht tot het maken van nieuwe kunstwerken, die aan de collectie werden toegevoegd. In 2009, toen de expositie 10 jaar bestond, kreeg Een Zee van Staal een echte, en zeer toepasselijke poort. Dit nieuwste object, gemaakt door Rudi van de Windt, werd onthuld in het bijzijn van - weer - Koningin Beatrix. 

Herbert Nouwens: Beeldengroep Corus

Niko de Wit: Zonder titel - Merc.Redondo/Ant.Sampredo: Esperanza - Luc.Dionisi: La casa di mare

Ik loop duin op en duin af, geniet van de fotogenieke objecten, waarvoor nooit een betere plek gevonden had kunnen worden! De zon en de mooie duinplanten completeren het geheel. Aan de Noordpier kom ik vandaag niet meer toe!

Het beeldenpark 'Een Zee van Staal' is te vinden in Wijk aan Zee, na het verlaten van het dorp richting Noordpier (Bosweg, hoek Reijndersweg). Entree gratis. Geen entreegebouw, geen toiletten, geen paden - gewoon duin op/duin af. Niet geschikt voor rolstoelen.


 Informatie: www.eenzeevanstaal.nl - met veel informatie over de beelden

Vuurwerkramp Enschede 2000

VUURWERKRAMP ENSCHEDE

ROOMBEEK, 13 MEI 2000

Enschede, 21 oktober 2015

'Waar was je op 13 mei 2000?' 

Typisch een vraag van onze tijd! 

Geen idee eigenlijk. 

'Die vuurwerkramp in Enschede!!!' 

O ja.... en dan weten we het ineens weer. 

Ik stond op die bewuste zaterdagmiddag op een verjaardagsfeest bij vrienden naar de eerste schokkende journaalbeelden te kijken. Enorme zwarte rookwolken kwamen boven de huizen uit, met hier en daar kleurige vuurpijlen er doorheen. De mensen op straat bleven kijken, wijzen, kletsen, fotograferen - nog steeds onbezorgd. Waarom een wegafzetting, waarom achteruit gaan - wat kan er gebeuren! Tot het moment, nota bene acht minuten nadat de brandweer het sein 'brand meester' had gegeven, dat met het geluid van een zwaar bombardement 180.000 kg vuurwerk in een kettingreactie van zware knallen explodeerde! Wat een angst, wat een paniek! 

Al spoedig bleek dat er 23 dodelijke slachtoffers waren (waaronder vier brandweer-lieden), 950 gewonden, en dat in Roombeek een gebied van 42 ha (meer dan 80 voetbalvelden) met 200 huizen volledig was verwoest. 1500 Woningen en 500 bedrij-ven buiten de wijk werden zwaar beschadigd. 1250 mensen waren in een klap dak-loos. Het stadsdeel leek op een oorlogsgebied met rokende puinhopen, uitgebrande autowrakken, en overal puin.....

Roombeek is weer helemaal hersteld van deze ramp. Een mooi staaltje van moderne stadsvernieuwing, tot stand gekomen onder de algehele leiding van stedenbouw-kundige Pi de Bruijn. Flats, eengezinswoningen, villa's, bedrijven, musea, alles ruim opgezet met veel groen. 

Het is oktober 2015. Rijksmuseum Twente ligt aan de rand van het voormalige rampgebied, en is hersteld van de ernstige beschadigingen. We zien er niets meer van als we het museum bezoeken, en niets wijst op de gebeurtenissen van 15 jaar geleden. We volgen onze VVV-kaart de wijk in, en herkennen dan ineens het kruispunt dat even het middelpunt van Nederland was. Niemand mocht verder dan dat punt, en wat er gebeurde zagen we op ons tv-scherm boven de huizen uitkomen. Rookwolken die tot 70 km verderop in Enschede gezien konden worden. Merkwaardig hoe zo'n beeld van een huizenrij je zo bijblijft, en hoe je ook ineens weer betrokken bent met zo'n stukje van het verleden! 

Even later zijn we in 'het' gebied, dat merk je, want alles is hier ineens nieuw, zelfs de bomen zijn niet ouder dan het rampjaar. We wandelen over de nieuwe Museumlaan met zijn prachtige villa's naar Museum Twentse Welle. Op onze stadsplattegrond zien we dat we heel dichtbij een monument voor de slachtoffers van de vuurwerkramp zijn. Het is precies op de plaats waar de grote explosies plaatsvonden in de vuurwerkopslagplaatsen van S.E. Fireworks. Een klein stukje van het fundament van deze opslagplaats is bewaard gebleven. Het feitelijke monument voor de 23 omgekomen slachtoffers staat er bij. De Poolse beeldhouwer Miroslaw Balka (1956) maakte dit monumentje, 'Het verdwenen huis tussen hemel en aarde', met de namen van de omgekomen wijkbewoners. Om even bij stil te staan: Marjolein Schreurs, Jannie de Vries-Moes, Estalita Saddal, Cynthia en Mikey Ransing,........ 

Dan is het tijd om weer verder te gaan, richting het Museum Twentse Welle, en zien dan de 'nieuwe' Roombeek, de beek die de naam gaf aan de wijk, en die een vijverachtige uitstraling heeft gekregen. Op dit stukje van de 'culturele mijl' van Enschede zijn er grote platte natuurstenen in de beek geplaatst, die refereren aan de scherven van de oude wijk. De kinderen spelen naar hartenlust op dit kunstzinnige project! 

Museum Twentse Welle is gevestigd in een punt van een groot oud en verlaten textielcomplex - de afvalpunt waar de poetsdoeken gemaakt werden. dit deel van het complex werd gespaard bij de explosie en de grote brand die daar op volgde, hoewel het heel dicht bij het 'episch centrum' lag. Het vuur van de grote brand is als het ware over het gebouw heen geslagen. Het gebouw is hersteld, en vergroot met een moderne aanbouw.  

Als we na onze museumbezoeken nog even willen 'stadten', zien we in het centrum van Enschede nog een monument ter nagedachtenis aan een grote - zelfs 'grooten' - brand van 1862.
L'histoire se repête - n'est-ce pas?