Ludwig van Beethoven

Ludwig van Beethoven

Bonngasse 20: Het huis van de meester!

Een bezoek van 25 september 2014

Ik ben een groot liefhebber van klassieke muziek in al zijn diversiteit! Ik houd er niet van om componisten, composities of musici in top-tien-achtige lijsten te rangschikken. Maar één ding is zeker: Beethoven is al vanaf mijn jeugd mijn grote favoriet, mijn meestercomponist - een componist die mij mateloos boeit, en die altijd weer iets in mij oproept. 

Op 8 oktober 1946 werd ik in Velsen-Noord geboren, en mijn geboortehuis heette FIDELIO, de naam van de enige opera van Beethoven. De liefde voor deze componist lijkt wel genetisch bepaald! Toen ik in de zesde klas van de toenmalige lagere school zat, en twee keer per week naar de Muziekschool ging voor algemeen muziekonderwijs, en - jawel - blokfluitles, mocht ik af en toe een grammofoonplaat kopen. Mijn eerste 45-toeren ep'tjes waren Mozarts 'Eine kleine Nachtmusik' en Smetena's 'Moldau', want die werden al heel vroeg tijdens de muzieklessen voorgespeeld en besproken! Maar Beethoven verdiende met zijn 'Vioolconcert in D' - mijn eerste 33-toeren lp - een bronzen derde plaats. Voor mij werd dat een gouden derde plaats, toen ik dat vioolconcert 'in het echt' hoorde spelen in het Haarlems Concertgebouw door Herman Krebbers en het Noord-Hollands Filharmonisch Orkest. Mijn allereerste concert! Dat verklaart mijn grote passie voor 'De Meester' waarschijnlijk helemaal..... 

Veertig jaar geleden bezocht ik in Bonn het geboortehuis van Beethoven, maar daar herinner ik mij niet meer zoveel van. Bovendien maakte je in die tijd van zo'n bezoekje hooguit twee foto's - ik heb ze nog! Op een van die foto's zit ik achter Ludwigs laatste piano (nicht berühren bitte -staat nog op het kaartje dat zichtbaar is op de foto) - en dat zie ik nog helder voor me. Als ik dan nu onverwacht een dag in Bonn ben wil ik natuurlijk weer even naar het huis in de Bonngasse 20. Zomaar om sfeer te proeven. Ik weet het: ik geloof niet dat zijn geest daar nog rondwaart (zoals Joost van den Vondel dat zo prachtig uit kon drukken). Het is geen graf, geen monument, geen bedevaartsplaats - het is gewoon een stukje 'uit het leven van'. En dan ook nog alleen het allereerste stukje van slechts drie jaar, want de familie Van Beethoven heeft nog tenminste in drie huizen gewoond in de stad, voordat Ludwig naar Wenen ging.

Als we in het centrum van Bonn uit de ondergrondse parkeerplaats stappen worden we als het ware door Ludwig zelf welkom geheten. Zijn standbeeld staat prominent op het plein tegenover de Münster, de Domkerk van Bonn. Het is het bekende beeld van de componist, met de gezichtsuitdrukking die we vaak uitgebeeld zien. Hoewel de kans daarop uiterst klein is, maak ik me sterk dat ik hem direct zou herkennen als hij hier in de Kaufhof zou rondlopen! Het beeld is onthuld in 1845, ter gelegenheid van Beethovens 75e geboortedag, en nog maar 18 jaar na zijn dood. Zowaar geen kleine hommage, en dat zal in 1845 ook zeker zo bedoeld zijn geweest! Een eerbewijs voor de ongetwijfeld bekendste inwoner van de stad ooit. Toen al!

We volgen de wegwijzers naar het Beethoven-Haus, slechts een paar straten van de Münsterplatz vandaan. Ik realiseer me dat het een klein wonder mag worden genoemd dat het huis nog bestaat. In de winter van 1944 is een groot deel van Bonn door bombardementen verwoest. Als we in de Bonngasse de 'Namen Jesu Kirche' inlopen, op amper 100 meter afstand van het Beethoven-Haus, horen we van de koster hoe die kerk bijna geheel verloren is gegaan, en na de oorlog ook weer geheel is hersteld. 

Maar - op nummer 20 vinden we het ongeschonden, gerestaureerde, en van veel bordjes voorziene huis van mijn favoriete componist - de voornaamste toeristische attractie van de stad Bonn. Voor € 6,00 mogen we naar binnen, en we krijgen een uitgebreide papieren gids mee in het Nederlands. 

Een bronzen beeld van Naoum Aronson, in 1905 door de maker geschonken

Voor € 2,50 is eventueel ook een audiotoer beschikbaar. We mogen alleen in de achtertuin fotograferen, en daar vinden we wat beelden van de componist, de aanbouw met de kamer waar Ludwig is geboren, en veel rokende bezoekers.

Het is nog vroeg, en op deze door-de-weekse dag is het niet druk. Gelukkig maar, want het huis is niet al te groot voor de busladingen toeristen die hier op drukkere dagen binnenvallen, en de beide etagevloeren kraken nu al alsof ze het na een paar honderd jaar dreigen te begeven. We zien de hele familiegeschiedenis van Ludwig, met schilderijen, documenten, stambomen, etc. 

Beethovens handschrift voor de 5e symfonie.
Zonder kopieereer kon het niet naar de graveur!

Het museum huisvest de grootste Beethovencollectie ter wereld met meer dan 150 originele documenten. Interessanter vind ik de collectie muziekinstrumenten: Beethovens altviool uit zijn Bonn-periode, het klavier van de Minorettenkirche, waarop hij vanaf zijn 10e vaak speelde, en een serie strijkkwartetinstrumenten die Beethoven van zijn beschermheer Lichnowsky kreeg. Twee vleugels staan - ook na 40 jaar nog - op de tweede verdieping: een identiek exemplaar van een vleugel die Beethoven van de Londense pianobouwer Broadwood kreeg in 1817, en de laatste vleugel waarop hij speelde, een instrument van de Weense pianobouwer Conrad Graf. Naast de muziekinstrumenten zien we ook een collectie van instrumenten die Beethoven vanaf zijn 30e gebruikte om beter te kunnen horen. 

Een belangrijke Europese cultuurprijs in 1998 voor het Beethoven-Haus

Bij de Beethoven-buste uit 1812 staan we even langer stil. Dit moet Beethoven geweest zijn, nog meer dan het beeld op het plein. Dit gezicht is gemodelleerd naar een masker dat tijdens Beethovens leven is gemaakt, zoals een dodenmasker normaal ná iemands leven gemaakt wordt. 

Op het podium in de benedenzaal is vanochtend geen uitvoering, we moeten we het doen met een Powerpointpresentatie. Er hangt ook een soort Powerpointpresentatie aan de muren van de zaal. Tientallen ingelijste foto's van musici, dirigenten en componisten laten door hun handtekening onder de foto's zien dat ze hier geweest zijn. Van Berstein tot Haitink, van Galway tot Abbado. We zijn dus in goed gezelschap. Maar eerlijk is eerlijk: Ludwig van Beethoven was de eerste..... en daar kwamen we voor!

Een groot compliment aan de stichting die dit gebouw en deze collectie al sinds 1889  zo goed beheert. Het ziet er allemaal prachtig uit.

De achtertuin van het Beethoven-Haus