De Vrede van Münster

De Vrede van Münster

Gotiek uit 1950

Münster - 5 maart 2016

1648 - het eind van de 80- én 30-jarige oorlog in Münster en Osnabrück

Mijn moeder wist het op haar 93e nog precies: 1648 - de Vrede van Münster, einde van de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje. Ik ben 368 jaar later in deze oude Hanzestad, en ik sta voor het fraaie oude gotische Rathaus, dat hier al vanaf 1215 staat. Hier vergaderden onze Hollandse gedelegeerden vanaf 1644 over vrede met Spanje, na een oorlog, die op dat moment al 76 jaar duurde!

Münster is een bruisende stad in Noordrijn-Westfalen met een mooi historisch centrum. WEER - moet ik er bij zeggen, want er was in 1945 niet veel meer van over. Zoals in zoveel andere steden werd de hele binnenstad verwoest bij geallieerde luchtbombardementen. Voor meer dan 90%! De stad moet er spookachtig en grimmig uitgezien hebben in die dagen! Overal puinhopen van huizen, scholen, kerken, bedrijven en de totale infrastructuur. Veel slachtoffers - eigenlijk alleen maar vrouwen, kinderen en bejaarden. 

Alles ziet er nu weer uit zoals vroeger, maar hoe 'historisch' is dan bijvoorbeeld dat beroemde Rathaus? Even Googelen op 'bombenangriffen' levert schokkend fotomate-riaal op. Ook dit gebouw was voor meer dan 90% vernietigd..... Voor mij is het gebouw dan niet echt meer het gebouw waar in 1648 de Vrede van Münster werd gesloten. De Batavia uit Lelystad zal ook nooit de echte Batavia worden, al is hij met dezelfde bouwtekeningen en vakmanschap gemaakt, en ziet hij er perfect uit!

De Bürgerhalle van het Rathaus

Ik kan mijn nieuwsgierigheid toch niet bedwingen, zo ben ik nou eenmaal – ik kom hier tenslotte ook niet elk jaar! Ik verwacht binnen te stappen in een soort museumgebouw, maar het is de vroegere burgerhal, die nu nog deel uitmaakt van het stadhuis. Het voelt oud aan – gotisch voor mijn part!  

Er staan wat bij elkaar gezochte historische artefacten, zoals harnassen, wapens en schilderijen, er hangt een scheepsmodel aan het plafond, maar veel samenhang zie ik niet. Ik loop met mijn vrouw naar de balie om de entree van €2 te betalen, oké - €1,50 voor ons omdat we gepensioneerd zijn!

De Friedenssaal met eiken plafond, kroonluchter,  gebeeldhouwde schouw, banken met lambrisering en portretten van de gedelegeerden

Dan gaan we de deur door. De Friedenssaal, de kraamkamer van mijn eigen land, waar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden onder de Oranjes een feit werd - en waar we de akte kunnen zien, getekend door onze oude vijand, en door de regeringen van de ons omringende landen. En, eerlijk is eerlijk, we stappen rechtstreeks de geschiedenis binnen. Het is een prachtige zaal, met tegenover elkaar liggende lange banken in mooi bewerkte houten renaissancelambriseringen uit 1575. Aan het eind van de zaal zien we een indrukwekkende kastenwand met een lage kast er voor, met allemaal mooi houtsnijwerk. Een beauty van een enorme kaarsenkroonluchter hangt aan het eiken balkenplafond, en een grote, druk gebeeldhouwde schouw staat naast de ingang. 

De Friedenssaal in het Rathaus van Münster

Vier jaar is hier voor de vrede geknokt, en uiteindelijk is al dat praten op 15 mei 1648 met succes bekroond. Ik zie in gedachten de hoge gedelegeerden al zitten op die ongemakkelijke en harde banken…. Wij doen daar overigens bij internationale conflicten vaak veel langer over, en in een veel riantere ambiance! Hoe lang zouden de Syrische vredesbesprekingen van nu gaan duren bijvoorbeeld! Jaren misschien? Al die tijd kunnen we de diplomaten dagelijks volgen op tv en via het Internet. Toen deden ze onbespied hun werk, en moesten ze een voor een geschilderd worden. Hun portretten hangen in strakke dubbele rijen aan de muren, aangekocht door de Gemeenteraad van Münster als een soort souvenir! Allemaal mannen natuurlijk, want dat waren de diplomaten van die tijd. 

De Friedenssaal van het 40 km verder gelegen Osnabrück

Het lijkt een beetje op de Friedenssaal die we gisteren gezien hebben in het Rathaus van Osnabrück, een kilometer of 40 verderop. Hier werd de Dertigjarige Oorlog in datzelfde jaar beëindigd met de Vrede van Westfalen! Omdat beide oorlogen ook alles met de strijd tussen katholieken en protestanten te maken had, kwamen die laatsten in beide vredesbesprekingen meer samen in Osnabrück, en de katholieken in Münster! Ik hoor tijdens het fotograferen al deze informatie uit de luidsprekers. In het Nederlands - ja, dat kan bijna niet anders hier! 

...alleen de zwartgeblakerde muren stonden nog overeind....

De Friedenssaal van Münster is niet meer origineel, omdat van het Rathaus alleen de zwartgeblakerde buitenmuren nog overeind stonden, de ramen en deuren weggebrand - tussenplafonds ingestort.... De prachtige en originele houten inrichting was uit voorzorg verwijderd en op een veilige plaats opgeborgen! Zorgvuldig is het raadhuis weer opgebouwd en ingericht, en het 'ademt' weer geschiedenis - want dat kunnen de Duitsers wel! Gelukkig, denk ik dan, is voor het nageslacht weer een stukje historische basis gelegd. Het in laatgotische stijl gebouwde/herbouwde Rathaus uit 1512 is weer een pronkstuk van de eerste orde. Hoe het was staat niet meer in de reisgidsen, niet meer in de VVV-folder, en wordt niet meer genoemd in reisprogramma's, en met het uitsterven van de oorlogsgeneratie lijkt ook de kennis over de oorlogsschade geschiedenis te zijn geworden.

Als we naar buiten lopen staan we even op de plek waar de woorden van vrede zijn geproclameerd, zoals dat officieel heet. Ze hebben het heel hard moeten roepen, denk ik dan - en ook nog zonder geluidsversterking!

Tata Steel Chess Tournament

TATASTEEL CHESS TOURNAMENT

oftewel het 'oude' Hoogovens Schaaktoernooi

Wijk aan Zee - 22 januari 2016

Tussen mijn 15e en 20e was ik januari altijd een regelmatige bezoeker van het Hoogovens Schaaktoernooi in Wijk aan Zee. In de weken van het toernooi fietste ik dan op speeldagen uit school naar de koude en verlaten badplaats, op maar enkele kilometers van mijn woonplaats Velsen-Noord. Ik keek met bewondering naar de grootmeesters uit de hele wereld die geconcentreerd aan hun wedstrijd bezig waren. Er mocht alleen gefluisterd worden, en er hing dan ook altijd een gewijde stilte, waarin de grootmeesters, als zij hun zet gedaan hadden, rustig tussen hun opponenten door drentelden. Soms zag je aan hun gezicht dat ze zich verbaasden over het spel van de ander, of nonchalant deden alsof ze die ander helemaal niet in de gaten hadden. Soms kwam een speler even naar de kant om een paar woorden te wisselen met de toeschouwers. Ik speelde thuis hun wedstrijden na, luisterde naar analyses van de grote schakers zelf, en deed soms mee aan een simultaanwedstrijd, die ik uiteraard verloor. En met mij natuurlijk ook de andere 30 amateurs, hoewel er soms tóch een spekkoper was die er een remise uitsleepte. De enkele winnaar kwam dan geheid in de krant-met-foto.

Vijftig jaar later stap ik in diezelfde sportzaal van het Dorpshuis binnen. Alsof ik niet ben weggeweest. De stilte, het drentelen van de grootmeesters, de massa deelnemers in de zaal, en een groot aantal toeschouwers. Het toernooi heet inmiddels TATA Steel Chess Tournament, want Hoogovens is via Corus nu TATA Steel geworden. De grootmeestergroep zit achter een lange balie in uiterste concentratie te spelen. Enkele honderden toeschouwers lopen rond, en kunnen de wedstrijden op grote digitale schermen volgen, of natuurlijk de spelers gewoon hun zetten zien doen van heel dichtbij. Met mijn telelens trek ik ze bijna over de balie heen. Het zijn niet meer de namen van Larsen, Donner, Spasski, Botvinnik natuurlijk, en de namen van de huidige grootmeesters, zoals L'Ami, Dreev, Antipov, Baskaran, ken ik niet meer. Met mijn verhuizing uit deze regio in 1973 is ook een streep gezet onder mijn schaakspel en toernooibezoek.

Ik heb nu kennelijk ook minder geduld dan 50 jaar geleden. Had ik toen meer tijd voor deze dingen? Het was in diezelfde tijd dat we van alle rondes van de 10.000 m. schaatsafstanden de tijden nauwkeurig zaten in te vullen op indrukwekkende schema's uit de krant, en mee zaten te administreren met de puntentelling van het Eurovisiesongfestival. Het komt me nu voor alsof ik zit te kijken naar hoe gras groeit. Een zet per half uur of zo! Ik weet al veel eerder wat hij (of zij, want er zijn opmerkelijk veel vrouwen in de grootmeestergroep) moet doen. Maar ja, dan is er vast geen kans op winst!

In die ernstig bewaakte stilte klinken de mini-piepjes van mijn camera, die probeert scherp te stellen, als een soort brandalarm. Binnen een minuut wordt mij door de wedstrijdleider vriendelijk gevraagd om die piepjes uit te zetten of even weg te gaan - het stoort de schakers..... Natuurlijk ga ik op een veilig stil plekje snel op zoek naar de instelling van mijn camera die ik nog maar net enkele dagen heb.... Een van de 1000 instellingen gaat inderdaad over de piepjes: 'Audiosignalen - uit' gok ik, en waarachtig, ik kan mijn plek tussen de kijkers weer innemen. Ik steek een duim op naar de wedstrijdleider, en hij lacht mij vriendelijk toe. Het is natuurlijk wel een héél beschaafde sport!

Het toernooi heeft in alle jaren van zijn bestaan (de eerste keer was in 1938) nog niets aan kracht ingeboet. Het is nog steeds een van de sterkste schaaktoernooien ter wereld - dat doet me deugd! 

Toch leuk om even terug te zijn geweest in dat oude sfeertje..